Toekomstbedrijven

(...) ook in Nederland zijn bedrijven die zo’n bijzondere eigendomsstructuur hebben: De Efteling, Nyenrode Universiteit, surfschool The Shore, adviesbureau Berenschot en biologische supermarktketen Odin.

Gijsbert en ik besloten om een boek te schrijven over deze bijzondere bedrijven, en al snel zaten we aan tafel met Odin-directeur Merle en oprichter Koos. De meeste grote supermarktketens in Nederland zijn inmiddels beursgenoteerd of in handen van een vermogende familie. De Odin oprichters hadden in de jaren ‘80 al gelijk door dat ze Odin goed moesten beschermen, wilden ze de duurzame missie van het bedrijf kunnen borgen. Ze kozen ervoor om Odin een bijzondere structuur te geven. Het bedrijfseigendom werd ondergebracht in een aparte stichting (Stichting Sleipnir) en de oprichters waren daarmee geen eigenaars meer. Odin heeft de stichting als aandeelhouder, en de stichting heeft geen winstoogmerk. In 2012 nam Odin de volgende stap en werd het bedrijf een steward-owned coöperatie.

Een van de drie oprichters, Koos Bakker, zegt: ‘Het eigendomsvraagstuk is voor vele bedrijven vroeg of laat een belemmerende factor. Bedrijven die met de juiste intentie zijn opgericht, lopen het reële risico om na overnames toch de missie te zien verwateren ten koste van aandeelhouderswaarde.’

De Odin oprichters zwommen tegen de stroom in en zijn vaak genoeg voor gek verklaard. Maar hij heeft er geen moment spijt van gehad. Nu het kapitalisme steeds meer scheuren vertoont, groeit de aandacht voor het model dat Bakker en zijn compagnons bedachten.